دنیای مجازی؛ سود یا زیان؟

زمانی که تلفن همراه وارد زندگی ما شد، موجی از شادی تمام جامعه را فرا گرفت و این شادی هر روز با ورود امکانات جدیدتر رو به افزایش است. اما در این میان، گاهی یادمان می‌رود که در  معامله با دنیای مجازی، چه دادیم و چه ستاندیم؟ از این رو فارغ از هر نوع تعصب بی‌جا نسبت به فناوری‌های سودمند، به برخی از مشکلات روان‌شناختی مرتبط با فضایی صحبت می‌کنیم که کارشناسان نکته سنج تلاش دارند به ما القا نمایند که دنیای حقیقی است نه مجازی. به عبارتی دیگر، وقتی بخش زیادی از ذهن کاربران را چنین فضایی پر کرده است و در شبانه روز ارتباط با آن، حتی گاهی بیشتر از ارتباط با اطرافیان و اعضای خانواده می‌گردد، دیگر نمی‌توان نام فضای مجازی بر آن گذاشت.

از فریب همه که بگذریم، محال است بتوانیم سر خودمان کلاه بگذاریم و آسوده باشیم. واقعیت این نیست که گفتیم بلکه تکراری است که همراه با دیگر کاربران بمانند صوفیان حکایت بر زبان داریم و خبر از کف رفتن سرمایه را فراموش کرده­ایم. تعجب نکنید! با نگاهی عمیق­ تر به دنیای رسانه ه­ایی که دشمن عزیز! در اختیار ما گذاشته است، دست کم به چند آسیب پی­ می­ بریم که به مرور و با توجیه و لذت در ذهن وجان ما رسوب می­ کند و استحاله آرامی را پدید می­ آورد. برخی از این آسیب­ ها را با هم مرور می­ کنیم:

1.وقت مهم نیست:

یکی از پیام ­های خطرناک که به تدریج در ما رسوب می ­شود این است که هر وقت و به هر میزان خواستید می­ توانید ارتباط بگیرید. اصلا مهم نیست که چقدر وقت گذاشته­ اید بلکه آن چه مهم است میزان لذت شما از این ارتباط است. اگر تعداد ساعت­ هایی که گروه سنی نوجوان و جوان با آن همه استعداد و توانایی پای این نرم افزارها هدر می­ دهند را جمع کنیم، به آمار وحشتاکی می ­رسیم که می­ توانست تبدیل به شکوفایی فرد و جامعه او شود.

2.حریمی وجود ندارد!

ارتباط حق شماست و با هر کسی، از هر جنسی، با هر فکری و به هر شیوهه­ایی که خواستید می ­توانید لینک شوید، او را عضو گروه خود کنید و با همدیگر تبادل نظر داشته باشید. مهم نیست که شما آمادگی فکری روبرو شدن با افرادی بی­ دین، دور از اخلاق، وسوسه انگیز و مانند آن را داشته باشید یا خیر! اگر محرم و نامحرمی گفته ­اند، اولا این مال قدیمی­ هاست و ثانیا برای دنیای واقعی است نه ارتباطات مجازی! دیگران روح شما را دوست دارند نه جسم شما را!

دست مریزاد به شیطان که چنین نفوذی را پیاده کرده و این افکار را بدون جنگ و خون ریزی در ذهن نسل نو انداخته است.شگرد شیطان، زیبا جلوه دادن کارهای پرآسیب است!

3.هیچ چیز مهمی در زندگی نیست!

همه چیز بازی است! همه چیز شوخی است! هیچ چیز جدی و مهمی در دنیا وجود ندارد! شما آن قدر مهم هستید که اجازه داشته باشید با باورهای خودتان شوخی کنید، طنزهای مذهبی و اعتقادی مبادله کنید، قومیت­ها را مسخره کنید! شما بسیار مهم هستید!!

باورتان می­ شود که این چکیده یک نظریه علمی در غرب است و الان با ترویج فضای رسانه ه­ای به راحتی در حال پیاده شدن در زندگی ما است. نسلی که ساعت ­ها پای دنیای مجازی قربانی می ­شود، چگونه تن به تعهدها خواهد سپرد و چگونه از نوجوانی که ذائقه روانی اش با بی ­تحرکی و بی­ مسئولیتی ترکیب شده، انتظار دارید به رفتارهای دینی ثابت مانند نماز، حفظ حریم ­های ارتباطی، تلاش برای موفقیت، آینده سازی و مانند آن فکر کند!!

4.نیاز نیست پاسخگوی افکار و رفتار خود باشید!

شما می ­توانید با هر کسی و هر چیزی شوخی کنید حتی با مقدسات! کافی است خلاقیت داشته باشید و تعداد بیشتری را با همین شوخی­ ها جذب گروه خود کنید. کسی از شما بابت اظهار نظر، ترویج افکار ضددینی و همین حرف ­هایی که رد و بدل می­ کنید، باز خواست نمی­ کند. شما یک انسان کاملا آزاد و رها هستید که فعلا در دنیای مجازی و چند وقت دیگر در دنیای واقعی هم می ­توانید به ترویج افکار خودتان بپردازید!!

5.آدم موفق؛ یعنی آدم پرارتباط!

هر که بامش بیش، برفش بیشتر! هر که با تعداد بیشتری ارتباط داشته باشد، انسان موفق تری است. مهم نیست که از این ارتباط تاثیر بپذیرد یا تاثیر بگذارد. مهم نیست که این ارتباط باعث پیشرفت تحصیلی و حرف ه­ایش شود یا او را دچار افت کند! حتی اگر این ارتباط زیاد باعث تنش ­های خانوادگی هم شد، باز مقاوم و مقتدر پای آن بمانید! شما دیگر نباید در این دنیا با این همه ابزارهای ارتباطی، تنها باشید. هیچ کس نباید تنها باشد!!

با اندکی دقت در برخی آسیب­ ها، شاید وقت آن رسیده باشد که سری به موجودی خودمان بزنیم و سراغی از آن بگیریم! شاید مرکب راهوار ما را هم از ما گرفته باشند که این چنین با دست و دل بازی امکانات خوش بودن! ما را فراهم کرده­ اند!! شاید روزی که متوجه می­ شویم، کمی دیر شده باشد! نکند امواج رنگارنگ، غافل­مان کند و از مقصد باز مانیم. نگویید که نگفتیم!!

6.اولویتی در کار نیست!

فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی همه اولویت‌های ما را به هم می‌ریزند. ذهنی که به تماشاگری عادت کرده باشد، نمی‌تواند تصمیم‌های استاندارد گرفته یا آن ها را دسته‌بندی نماید. فضای دیجیتال ذهن را به سوی غرق‌شدگی و فرورفتگی بی‌هدف سوق می‌دهد و توان اولویت‌گذاری را از ما سلب می‌نماید.

چندپیشنهاد:

1. اگر هنوز در این فضا وارد نشده­ اید، نیازی به تجربه کردن آن نیست!
2. اگر قصد دارید هدفمند وارد این فضای مجازی شوید، برنامه محتوایی و زمان ورود و خروج خود را مشخصا به خودتان اعلام کنید.
3. اگر وابسته شده ­اید؛ به تدریج از میزان استفاده خود کم کنید. همچنین بار عاطفی این ارتباط را کاسته و به سمت بار علمی و عقلانی آن حرکت کنید.
4. ترجیحا نرم افزارها را روی سیستم خانگی نصب کنید نه گوشی همراه که هر لحظه در دسترس شماست.
5. برخورد فعال با رسانه داشته باشید؛ شما الگو هستید و افراد زیادی قرار است سبک زندگی شما را پیروی کنند.
6. مدیریت لذت داشته باشید و تمام لذت را در استفاده از دنیای مجازی خلاصه نکنید.
7. به مسئولیت‌های خودتان فکر کنید تا بتوانید عبور راحت‌تری از جذابیت‌های شبکه‌های اجتماعی داشته باشید.
8. نگاه نقاد را جایگزین پذیرش بدون چون و چرا نمایید.
9. حتما با فضای مطالعه غیردیجیتال مانوس باشید تا ذهن‌تان را از دست ندهید. مجله بخوانید، کتاب مطالعه کنید و فعال عمل نمایید.
10. یادمان باشد که ما از رسانه مهم­تریم؛ ماییم که به رسانه خط می ­دهیم!
    
    ابراهیم اخوی، مدیر مرکز مشاوره مأوا