من می ترسم!

اگر چه ممکن است ترس یک مساله رایج در کودکان باشد، اما گاهی اوقات ترس­های شدید در کودکان می­تواند به یک مساله نگران کننده تبدیل شود بهتر است بدانیم ترسیدن کودک بیش از اینکه موجب آزار اطرافیان شود؛ موجبات رنجش و آزردگی خود او را فراهم می­آورد. از طرفی ترساندن کودکان نیز عاملی است مخرب، که ممکن است به نحوی از سوی والدین و در کل بزرگسالان، در جهت انجام دادن یا ندادن کاری به کودکان تحمیل شود. لذا بهتر است از همان ابتدا یعنی همراه با رشد فیزیکی کودک به طرزی پرورش داده شود ک به خودی خود درک صحیحی از مفهوم انجام دادن یا ندادن کارها بدست آورد. زیرا کودک زمانی که به علت ترس از بزرگسالان کاری را انجام بدهد یا ندهد، همان کار را به طور پنهانی با حس وحدت و استقلال بیشتری انجام داده و این رفتار ممکن است حتی به دوران نوجوانی و جوانی او نیز سرایت کند. گاهی اوقات کودکان به علت رفتارهای نادرست بزرگسالان نسبت به یک سری از عوامل چنان دچار ترس می­شوند که حتی از دیدن اشکالی مشابه، به شدت ترس خود را بروز می­دهند. ممکن است ترس کودکان به علت ذهنیت خلاق آنها و یک سری فرآیندهای شناختی آنها باشدکه حتی به اصطلاح از کاه، کوهی می­سازند.

ساده­ترین نوع ترس، غریبی کردن کودک می­باشد که اصولاً همراه با بغض و گریه کودک در مواجه شدن با افراد غریبه است ومدتی زمان می برد که فرد (مثلاً پرستار کودک) بتواند با کودک رابطه عادی برقرار کند.

نوع دیگر ترس، ترس جدایی از والدین می­باشد که معمولاً بین هفت تا دوازده ماهگی کودک و اوج آن در پانزده تا هجده ماهگی رخ می­دهد و به تدریج با بزرگتر شدن کودک و توان درک وقایع این نوع ترس نیز کاهش می­یابد.

علاوه بر این نوع دیگر ترس جدایی از والدین وجود دارد که ممکن است هنگام راه رفتن به مهد کودک یا مدرسه رخ دهد که این مساله نیز خود جای بحث دارد.

گاهی اوقات نیز ترس می تواند از بسیاری از مسائل و کارهای نامطلوب جلوگیری کند و همین­طور باعث کسب تجربه در آینده فرد شود.

برای از بین بردن ترس کودکان نباید از آنها خواسته شودکه ترس خود را بروز ندهند بلکه باید عامل و محرک ترس را از بین برد. در کل انتظار می­رود این ترسها خفیف به تدریج با افزایش سن کودک از بین برود اما اگر این ترسها هر چند کوتاه مدت ولی به مقدار زیادی برای او آزار دهنده باشد یا بر روی او تأثیر منفی بگذارد باید در صدد حل آن برآمد و حتی به دکتر متخصص مراجعه کرد.

همچنین بهتر است بدانیم بیش تر انسانهایی که در سنین بزرگسالی دچار ترس هستند، بیش از سایر افراد که دچار هراس نیستند؛ در دوران کودکی خود به این مسئله دچار بوده اند. علاوه بر این بیشتر ترسها در سنین بزرگسالی به نحوی با دوران کودکی افراد و حوادث آن زمان مرتبط است.

زمانی که کودک می­ترسد چه کارهایی را نباید انجام دهید؟

1-هرگز کودک را به خاطر ترسیدنش تحقیر و سرزنش نکنید و موجب شرمندگی و خجالت زدگی او نشوید.

2-هرگز به خاطر ترسش او را مورد تمسخر قرار ندهید و در مقابل ترس او از خود شکیبایی و صبر نشان دهید.

3-هرگز کودک را به منظور مقابله با ترس تحت فشار قرار ندهید مگر اینکه بدانید او ظرفیت آن را دارد.

4-با کودک مهربان باشید و هیچگاه هنگام وقوع ترس او، به دنبال تقصر نگردید.

5-هرگز تصور نکنید که ترس کودکتان رفتاری غیر معمول و ناپسند است. بهتر است در صدد حل آن برآیید و به کودکتان آرامش دهید.

زمانی که کودک می­ترسد، اعمال زیر را انجام بدهید:

1-به کودک فرصت بدهید با عوامل ترس به تدریج آشنا شده و به آن عادت کند و بتواند درک کند که هیچ مساله تهدید کننده­ای از سوی آن عامل وجود ندارد (مثلاً اگر از شکل وسیله ای در تاریکی می­ترسد به او نشان دهید که چیزی برای ترس وجود ندارد و این وسیله همان چیزی است که در روشنایی نیز وجود دارد)

2-ترس کودک را بپذیرید و مطمئن باشید که به زودی بر ترس خود در بسیاری از موارد غالب می­شود.

3-قبل از اینکه کودک را با عامل ترس­زا مواجه کنید (مورد 1) به او

مدتی فرصت فرار از آن را بدهید.

4-به فرزندتان توجه کنید و او را در هر فرصت تشویق کنید و هنگام ترس نیز او را حمایت کنید.

5-در صورتی که کودک اجباراً به عامل یا وضعیت ترس­آور نزدیک شده به او اجازه دهید آن را تجربه کند اما حتماً او را در این شرایط زیر نظر بگیرید.

6-ترس فرزندتان را با توجه به شخصیت او تجزیه و تحلیل کرده و پس از شناسایی علت ترسیدن او موقعیت­­هاو عوامل ترس­آور را از بین ببرید تا او کمتر با ترس مواجه شود و همچنین خودتان نیز سعی کنید با انواع ترس و طرز مقابله با آن آشنایی پیدا کنید.

برای از بین بردن ترس کودکان نباید از آنها خواسته شود که ترس خود را بروز ندهند بلکه باید عامل و محرک ترس را از بین برد

7-علت ترس را برای کودک به طور قابل فهم روشن سازید و هنگام ترس او از عامل ترس زا همان توضیح را تکرار کره تا به مرور زمان قدرت و توانایی مواجهه با ترس را پیدا کرده و به اصطلاح ترس او بریزد.

8-اگر کودک قبلاً از چیزی می­ترسیده و حالا مایل است به آن نزدیک شود به او اجازه دهید. (اما بهتر است شرایط را کنترل کنید)

9-با کودک به گونه­ای برخورد کنید که وقایع غیر حقیقی مسبب ترس را بشناسد و به آنها عادت کند.

10-سعی کنید کاری کنید که اعتماد به نفس را در کودکتان افزایش دهید. مثلاً اگر توانایی انجام کاری را دارد آن را به محول کنید و او را تشویق کنید. این مساله همانگونه که اعتماد به نفس را درکودکتان افزایش می­دهد موجب تقویت حس مسئولیت­پذیری در او نیز می­شود.

و در کل اگرترس کودکتان بیش از حد معمول است و او را آزار می­دهد، حتماً به متخصص مربوط مراجعه کنید.

مجله کودک شماره 58