قلکی برای دو نفر

قلکی برای دو نفر

نگاهی به مديريت مالي خانواده/ سید مهدی خطیب

اشاره

بهره‌گیری از دانش خانواده برای ارتقای آن، وظیفه‌ای است که هر یک از همسران برای بهتر شدن زندگی خود نیازمند فراگیری آن هستند. نقش‌های خانوادگی هم به بخش‌های گوناگونی تقسیم می‌شود که در بسیاری از آنها زن و مرد مساوی هستند. در بخش دیگری از نقش‌ها هم نیاز به همکاری جدی و همفکری پیش‌برنده‌ای هستند که اگر منهای سخت‌گیری و تعصب فردی باشد، نتایج پرباری به دنبال خواهد داشت. مسائل مالی خانواده، که وظیفه تامین اقتصادی آن بر عهده مرد زندگی گذاشته شده است، برای پربار شدن نیازمند همراهی همسر است. از این رو در این مقاله، نگاهی داریم به جایگاه همراهی همسران در برکت‌افزایی به درآمدهایی که به خانه می‌آیند و در مسیر درست آن شکل می‌گیرند.

ازدواج و افزایش روزی

يکي از کارکردهاي ازدواج، افزايش دارايي‌ها و اموال است. بنا بر پژوهش‌ها، از آنجا که افراد متأهل در قياس با مجردها، قدرت بيشتري در ذخيره دارايي‌های خويش دارند، در مجموع ثروتمندترند¹ و با ازدواج روزي بيشتري نصيب افراد متأهل مي‌شود.² اما برطرف ساختن نيازهاي مالي و مديريت مسائل مالي خانواده، مسئوليت کدام يک‌ از زن و شوهر است؟ مردان که از ويژگي حمايت کنندگي قوي‌تري برخوردارند و از احساس‌هاي مثبتِ بارآوري در نتيجة کار بهره مي‌برند، در قياس با زنان که ويژگي ذخيره‌کنندگي عميق‌تري دارند، در مسائل مالي دو نقش متفاوت خواهند داشت. آموزه‌هاي دين اين باور را به ما گوشزد مي‌کند که برطرف کردن نيازهاي مالي و اقتصادي خانواده، از نقش‌هايي است که بر دوش شوهر نهاده شده است. ³ وي براي فراهم ساختن معاش و روزي خانواده و تهيه نيازمندي‌هاي زندگي و لوازم منزل بايد تلاش کند. البته تصرف در اموال به دست آمده نيز بايد با اجازة شوهر صورت پذيرد. ⁴ اين جايگاه براي يک مرد آن‌چنان والاست که از نگاه آموزه‌هاي ديني، برترين و بالاترين هزينه‌اي که او در زندگي مي‌کند، آن است که براي خانواده‌اش خرج کند؛ ⁵ چرا که با هزينه کردن در زندگي احساس مثبتی به مردان دست مي‌دهد. البته اين احسا س در سايه کار و تلاش براي رفاه خانواده به وجود می‌آيد و نشاط وي را به همراه خواهد داشت. اما زناني که از راه کار و جز آن درآمدي به دست مي‌آورند، لزومي ندارد آن را در خانواده هزينه کنند و در اين زمينه وظیفه‌ای ندارند؛ اما مي‌توانند همسران خود را در اين زمينه ياري کنند و مشکلات مالي را کاهش دهند. به هر شکل، با تعيين مسئوليت در حوزه مسائل مالي،  اين مسئله پيش روي ماست که چه کسي بهتر است آن را هزينه کند و بر آن کنترل داشته باشد؟ زوج‌هايي که مديريت مسائل مالي تنها بر دوش يکي از آن‌هاست و کنترل برابري بر چگونگي خرج کردن ندارند، احساس رضايت کمتري را تجربه مي‌کنند. بهتر است که زن و شوهر، هر دو از وضعيت مالي و چگونگي هزينه آن آگاه باشند. از آنجا که زنان در ذخيره و پس انداز کردن دقيق‌ترند، مي‌توان پس انداز امور مالي خانواده و هزينه آن را در « اهداف کوتاه مدت» به خانم‌ها واگذار کرد. زنان  به دليل ويژگي ذخيره کنندگي، مي‌توانند حقوق کم يا فراواني را که شوهر براي يک ماه در اختيارشان قرار داده تا پايان ماه، به گونه‌اي ضابطه ‌مند مديريت کنند، اما مردان بعيد نيست که آن را تا اواسط ماه پايان بخشند! البته زنان امکان دارد مبالغ فراوان را نيز در يک ماه هزينه کنند، مگر اينکه بخواهند آن را براي اهداف کوتاه مدت يا بلند مدت همانند خريد خانه نگاه دارند. با در نظر گرفتن الگوهاي تربيتي، فرهنگي و اجتماعي‌اي که زن در آن پرورش يافته است، بعيد نيست مديريت مالي زن به دليل ويژگي ذخيره‌کنندگي او با اهداف کوتاه مدت مالي هماهنگ‌تر باشد، تا اهداف بلندمدت. مدیریت مالی خانه، نقشی کلیدی در جهت پرورش و تربیت اعضای خانواده دارد.  

رهنمودهايي دربارة مديريت مالي:

1.‌  بهتر است چگونگي خرج کردن درآمدتان را اولويت‌بندي کنيد.

2. تفاوت‌هاي اساسي در اولويت‌بندي و چگونگي استفاده از پول را بررسي کنيد.

3. برنامه مالي خود را به گونه‌اي طرح ريزي کنيد که بر همکاري زن و شوهر پایه‌ریزی شده باشد.

4. مرد بهتر است همچنان‌که به فکر حوادث آينده و روز مباداي خويش است، به فکر آيندة همسرش ـ که معمولاً خانم‌ها از آن بيمناکند ـ نيز باشد.

5. به وضعيت مالي شوهرتان توجه کنيد و خواسته‌هاي مالي خود را بر پايه نيازتان ـ نه بر مبناي رقابت و چشم و هم‌چشمي ـ تنظيم کنيد.

6. بدهکاري، سنگين‌ترين بار زندگي است که روان را متأثر مي‌سازد و شما را محدود مي‌کند. براي تغيير ظاهر زندگي و خريد کالاهاي غيرضروري، زير بار قرض نرويد.

7. نخست بدهکاري ماهيانه خود را بپردازيد تا از خريد کردن، بدون قسط و بدهکاري ماهيانه لذت ببريد.

8. ميانه‌روي را در مسائل مالي يک اصل بشماريد و بدانيد که با اعتدال، نيمي از معيشت خود را مديريت کرده‌ايد.

پی‌نوشت‌ها:

1.‌ توانمندسازی همسران، ص6.

2. الکافی، ج 5، ص329.

3. وسائل‌الشيعه، ج21، ص517.

4. الكافي ، ج5 ،ص514.

5. کنزالعمال، ج 6، ص428.

منبع: سید مهدی خطیب، این نقش‌ها واقعی است، قم، انتشارات مرکز مشاوره مؤسسه امام خمینی، چاپ اول، 1390.